Alibeyoğlu kaleme aldı: "Bir Otogar ve Katlı Otopark Hikayesi"

(Dileğim odur ki bütün Karslıların yakın dönemin bilinmeyen yönlerini okuması)

Otogar; uzun yolculukların son durağıdır Kars Otogarı. Yorgun yolcular otobüsten indiklerinde bavullarının yanına bir de hayal kırıklığı eklerler. Yılların yorgunu otogarın ne gelenleri karşılamaya ne de gidenleri uğurlamaya gücü yoktur. Oysa otogarlar bir kentin kapısı sayılır; o kentin bütün özelliklerini taşır. Naif Alibeyoğlu’nun başkanlık öncesi Kars’ın özeti gibidir otogar. Kent ne kadar temizse otogar da, kent ne kadar bakımlıysa otogar da o kadar…

1999 seçimlerinin hemen sonrası Kars Belediyesi bütün imkânsızlıklara rağmen otogarı tadilata alır. Yıkılan bölümler onarılır, sıvalar atılır, boyanır ve eksikleri tamamlanır. Dahası, eli yüzü düzeltmek adına çevre düzenlemesi bile yapılır. Bütün bunlar zaman kazanma çabasından başka bir şey değildir. Ama otogarın artık kendini taşıyacak, kente hizmet edecek hâli yoktur.

Bu kent tarihini korurken, kurultaylarıyla, festivalleriyle kendisine bir yer edinecekse Kars’a yakışır bir otogara her zamankinden daha çok ihtiyaç vardır.

Başkan Alibeyoğlu, Havalimanı’nın yanı başında, Karayolları Bölge Müdürlüğü içindeki arsayı dönemin Karayolları Genel Müdürü Hicabi Ece’den satın almayı talep eder. Projesini anlatır; bu arazide Havalimanı ile yapılacak yeni otogar arasında bir monorayla geçiş sağlanacak, bu sayede uçaktan inen yolcular ya da ilçelerden gelip uçak yolculuğu yapacak olanlar hızla hedeflerine ulaşacaktır. Çok sayıda otobüs peronunun bulunduğu, kapalı alanında PTT, kafeterya, restoran ve banka şubelerinin yer aldığı, ilçelerden gelen otobüslerin de geleceği modern bir otogar yapılacaktır.

Yanındaki büyük boşluğa Ankara’daki Gençlik Parkı gibi; ortasında sandalların dolaştığı, kışın da buz pateni yapılacağı büyük bir havuz, kıyısında kameriyelerin olduğu, yürüme alanlarıyla ağaçlandırılmış, içinde lunaparkın da olacağı bir park projesi planlanır.

Görüşme olumlu sonuçlanır. Havalimanı Yolu’na bakan kısımdan 20 bin metrekaresi satın alınır. Arkasındaki 132 bin 650 metrekarelik alan otogar yapılmak üzere belediyeye tahsis edilir. Havalimanı Yolu Ali Gaffar Okkan Bulvarı’na cephede satın alınan 20 dönümlük arsaya da, bütün gelişmiş kentlerde olduğu gibi havaalanlarının yanı başında konaklama yerleri, “yap-işlet, cirodan pay ver, devret” yöntemiyle modern bir otel yapılması hedeflenir. Yolcu, havalimanından ya da otogara gelince yürüyerek yanı başındaki otele gelecek, buradan otelin özel ulaşım araçlarıyla kent merkezine, yarım saat içinde Sarıkamış’a kayak yapmaya, Ani ve Çıldır Gölü’ne turlara nakli sağlanacaktır. Ayrıca burada aynı yöntemle modern bir alışveriş merkezi yapılması kararlaştırılmıştır.

Otogar ihalesi 2 milyon 200 bin liraya yapılır. Kaba inşaatı bitirilir. Yükleniciye 3/4’ü ödenmiştir. İhale şartnamesine göre inşaatın 2009 Temmuz ayında teslimi yapılacaktır. 2009 yerel seçimleri arifesinde yüklenici başkana inşaatı tamamlayamayacağını söyler ve artırıma gidilmesini ister. Başkan Alibeyoğlu ise bu konuda bir şey yapamayacağını, şartnamedeki tarihte bitmiş olarak teslim edilmesi gerektiğini belirtir.

Alibeyoğlu, 29 Mart 2009 seçimlerini kaybetmiştir. Yeni yönetim, Temmuz ayında peronlarıyla beraber bitirilip anahtar teslimi yapılması gereken otogar inşaatını durdurmuştur. Parasının tamamına yakını ödenmiş olan bu inşaat ne karşılığında durdurulmuştur? Müteahhide ödenen bu paranın hesabı niçin sorulmamıştır? Bu düpedüz “ihaleye fesat karıştırma suçu” değil midir? Oysa bu şehrin acil otogara ihtiyacı vardır.

Aradan on beş yıldan fazla zaman geçmesine rağmen gelen üç belediye başkanının da seçim vaatlerine rağmen bir şey yapılmaz. Ancak iki yıl önce iktidar milletvekili ve valiliğin kararıyla projenin yeni eklerle yapılmasına karar verilir. Ancak ilginç olan, bu projeyi yaptıran, başlatan ve kaba inşaatını tamamlayan dönemin belediye başkanı açılışa davet edilmemiştir.

Diğer projeler de neden rafa kaldırılmıştır soruları hâlâ yanıt beklemektedir. Projeler, büyük puzzle’ın parçaları olarak birbirini tamamlamakta, her parçada modern bir kentin ortaya çıktığını göstermektedir.

Otogar inşaatı devam ederken mevcut otogarın yanındaki arazide Türkiye’nin en büyük Hayvan Pazarı kurulmasına karar verilir. O dönem mevcut Hayvan Pazarı, Tarım Müdürlüğü’nce Kars Ticaret Borsası Başkanlığı’na tahsis edilmiş, içler acısı bir durumdadır. İnsanlar karda, kışta, yağmurun altında çamur deryasında; yazın da kızgın güneşin altında mağdur olmaktadır.

Otogar’daki kapalı garajların biri küçükbaş, diğeri büyükbaş hayvanlar için on başlık, yirmi başlık bölüm bölüm ahırlara ayrılacaktır. Bir bedel karşılığında alıcı yeni hayvan aldıkça naklini yapıncaya kadar hayvanını burada saklayacak; satıcı da hayvanı satılmadığında yeniden götürüp getirmeyecektir. Otogar binası onarılıp kafeteryası hizmete sokulacak; Hayvan Pazarı padoklarla bölüm bölüm ayrılacağı için satıcı yağmurda, karda hayvanının başında kalmak zorunda olmayacak, burada dinlenecek, çayını kahvesini içip alışverişini yapacaktır. Alt kattaki ofis yerleri, sembolik de olsa bir bedel karşılığı komisyonculara ya da ilgilenenlere tahsis edilecektir.

Mezbaha, Dereiçi’nde başkanlığa başladığı dönemde yeniden onarılmasına rağmen kullanışsız ve dökülmeye başlamıştır. Sağlıksız bir görünümdedir. Ulaşımın uzak olması da diğer yan etkilerle birlikte belediyeye yeni maliyetler getirmektedir. Başkan, mezbahanın Hayvan Pazarı’nın yakınında bir yerde olması gerektiğine inanır. Şehrin ihtiyacı olan kesimin yanı sıra; tüccar ya da pazardan aldığı hayvanı kestirmek isteyen kimi alıcılar hayvanlarını pazarın hemen yanı başındaki mezbahada kestirecekler, böylece belediyeye ek gelir sağlanacaktır. En önemlisi ise kimi kasapların kaçak kesimi önlenecek, vatandaş sağlıklı et yiyecektir.

Yıllar önce araç yıkama ve yağlama binası olarak kullanılan atıl durumdaki bölüm mezbaha olarak düzenlenir, araç gereçleri ihale edilir. Pazar için padoklar getirilmiştir. Ancak Naif Alibeyoğlu’ndan sonra yeni otogar inşaatı durdurulunca bu proje de suya düşecektir.

Hayvancılık potansiyeli ile akla ilk gelen il Kars’tır. Ancak hak ettiği yerde değildir. Düzensiz mera besiciliği, meraların giderek çoraklaşmasına yol açmaktadır. Küçük ölçekli aile besiciliği düzensiz ve bilimsel olmaktan uzaktır. Vatandaş elindeki hayvanını pazara getirmekte, çoğu kez dolandırıcılara kaptırmaktadır.

Hayvancılığın daha bilimsel yapılması için Fransızlarla ortak projelerin yanı sıra Alibeyoğlu, dönem dönem Kafkas Üniversitesi, Ankara Üniversitesi ve çeşitli üniversitelerin veteriner fakültelerinden birbirinden değerli hocaların Kars’ta besicilik yapan insanları bilgilendirme toplantıları düzenlemiştir.

Bu büyük potansiyelin yıllar önce değerlendirilmesi gerekmektedir oysa. Belediye, hayvan pazarına da yakın olan Karadağ’ın arkasındaki Tarım Müdürlüğüne ait bölgeyi belirlemiş ve projelendirmiştir. Arsa bedeli Tarım Müdürlüğü hesabına yatırılır. Burada merkezi ısıtmalı, üreticinin ya da çoban evlerinin de olacağı, mezbahasıyla, süt ürünlerinin yerinde yapıldığı işletmeleriyle, sosyal donatılarıyla, yem depolarıyla hayvan sayısına göre irili ufaklı donatılı ahırların olduğu Besi Organize Sanayi Bölgesi projesi hükûmetin ve bağlı kurumların desteği ile hayata geçirilmek istenmiştir. Nihayet iktidar milletvekilleri ve valiliğin çabaları ile bir aşamaya gelmiştir ancak hâlâ çok yetersizdir.

Kars’ta trafik önemli bir sorundur. Bunda özellikle otoparkın olmayışı en önemli etkenlerden biridir. Önemli sebeplerden biri de köy minibüsleri için bir garaj ya da merkezi bir park yerinin olmayışıdır. Hemen her köyün, her köylünün Kars merkezle bir bağı vardır. Daha da önemlisi; köylü ihtiyaçlarını karşılamak için ilçe merkezlerine, çoğunlukla Kars merkeze günübirlik gelir, ihtiyaçlarını karşılar, öğleden sonra köyüne döner. Her köyün en az bir minibüsü vardır. Bu sayı köyün nüfusuna göre artar.

Her köyün minibüsü, yakın köylüsünün bakkalı ya da kıraathanesinin önünü park yeri yapmıştır. Ama köylü, bu park yerine varmadan gitmesi gereken en yakın yerde iner; giden yolcularla kalkış saati kararlaştırılır, öğleden sonra köye dönüş başlar. Bu farklı farklı duraklar ile duruş-kalkışlar trafiği büyük ölçüde aksatmaktadır. Daha da önemlisi; çoğunlukla köylü kente, yakınlarına getirmek ya da satmak için ürününü, birkaç kümes hayvanını veya bir iki küçükbaş hayvanını minibüse koymuştur. Duraklarda minibüsün temizliği büyük çevre kirliliği yaratmaktadır.

Başkan Alibeyoğlu, bütün bu sorunlar nedeniyle bütün köy ulaşım araçlarının bir merkezde toplanması gerektiğine inanmaktadır. Böylece hem trafik büyük ölçüde rahatlayacak, hem de bu nedenle oluşan çevre kirliliği ortadan kalkacaktır.

İlçe Garajı olarak kullanılan eski garajlar kullanışsızdır; baraka terminalleri ve köhne yapısıyla Kars’a yakışmamaktadır. Burada katlı otopark yapılması kararlaştırılır. Alt katı, Kazımpaşa İş Hanı’nın bodrumuna da geçiş yaparak birleştirilecek; 280 aracın park yapmasına olanak sağlanacaktır. Buraya köy minibüsleri park edip günün muayyen saatlerinde aralıklı olarak bir saatte aynı yöne, belirli bir saatte de bir başka yöne gidecek; minibüsler çıkışta sembolik de olsa belediyeye park parasını ödeyip yolcusunu alıp ayrılacaktır. Bu alan özellikle soğuk kış gecelerinde ücretli otopark olarak da değerlendirilecektir.

Üstte terminal binalarının yanı sıra market vb. olacak şekilde projelendirilir. 6 milyon 250 bin liraya ihalesi yapılır. İnşaat bitme aşamasına geldiğinde Naif Alibeyoğlu, 29 Mart 2009 seçimlerini kaybetmiştir. Aynı yıl içinde inşaatın teslimi yapılacaktır. Ancak asıl maliyet tutan klima, ısıtma ve havalandırma sistemi yapılmadan; niçin ve neyin karşılığında teslim alındığı anlaşılamamaktadır. Açılışta Alibeyoğlu ne davet edilir, ne de anılır.

Gelen yönetim irade koyamamış; köy minibüsleri için yaptırılan katlı otopark amacına uygun kullanılmamış, işlevsiz kalmıştır. Üst zemine yeterli izolasyon ve yalıtım yapılmadığı için alt kata bir metreyi aşan su dolmuştur. Yıllardır bu suyun tahliyesi yapılmamıştır. Üzerindeki yapılar bakımsızlıktan kısa sürede dökülmeye başlamıştır. Çok geç kalmadan ve binanın temeliyle birlikte sular altında çürümesine izin verilmeden katlı otopark hizmete sunulmalıdır. Köy ve ilçe minibüslerinin şehir içi trafiğine olan yükü düşünüldüğünde de otoparkın hizmete alınması elzemdir.